Een markante, inspirerende, eigenwijze maar jammer genoeg vrij onbekende Wassenaarder. Wie was Van Heuven Goedhart eigenlijk?
Mr. Gerrit Jan van Heuven Goedhart 1901 – 1956
Met zijn lengte van 1,92m, was Gerrit Jan van Heuven een heel bijzondere man. Markant, inspirerend en eigenwijs – toch kennen slechts weinige Nederlanders hem en nauwelijks een handje vol politici weet wie hij is en wat hij betekend heeft.
Mr. Gerrit Jan van Heuven Goedhart journalist en columnist, verzetsstrijder en vluchteling, minister en vertegenwoordiger van Nederland bij de Verenigde Naties en medegrondlegger van het Vluchtelingenverdrag van 1951. Op 1 januari 1951 betrok hij zijn bureau in Genève als eerste Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor Vluchtelingen. Hij zou dat blijven tot zijn dood in 1956.
Mr. Gerrit Jan van Heuven Goedhart, Bussum, wist wat hij wilde. De Telegraaf benoemde de jonge journalist Van Heuven Goedhart als zijn hoofdredacteur. In 1933 werd de krant het antinazisme van hem te veel en volgde ontslag. Het Utrechts Nieuwsblad lijfde hem onmiddellijk in als zijn hoofdredacteur – een hoofdredacteurschap waaraan in 1940 een einde kwam: Gerrit Jan van Heuven Goedhart ging in het verzet. Hij raakte betrokken bij de illegale krant Het Parool en werd diens hoofdredacteur, 1942. In het voorjaar van 1944 zag hij zich genoodzaakt te vluchten en brachten lange omzwervingen hem in Engeland waar minister-president Pieter Sjoerds Gerbrandy Van Heuven Goedhart als minister van Justitie in zijn kabinet opnam. Op het einde van de oorlog keerde hij terug op zijn post bij Het Parool, nu een legaal dagblad.
Na de capitulatie vertegenwoordigde Van Heuven Goedhart Nederland bij de Verenigde Naties. Hij werkte met enkele anderen aan het Vluchtelingenverdrag dat in 1951 in werking trad en tot op de dag van vandaag de grondslag vormt voor de bescherming van en hulp aan vluchtelingen. De Verenigde Naties benoemden Gerrit Jan van Heuven Goedhart in 1950 tot Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor Vluchtelingen. Op 1 januari dat jaar betrok hij zijn bureau in Genève als hoofd het nieuwe orgaan van de Verenigde Naties voor vluchtelingen.
Gerrit Jan van Heuven Goedhart zag het als zijn belangrijkste opdracht om de vluchtelingen van de Tweede Wereldoorlog naar huis terug te brengen. Hij nam zich voor die taak binnen vijf jaar, het mandaat dat de Verenigde Naties hem had gegeven, af te ronden. Het liep anders. Van Heuven Goedhart beschikte nauwelijks over financiën – vandaar dat hij zich als aartsbedelaar ontpopt en ook zijn vriend uit het verzet Kees Brouwer, de latere oprichter van Stichting Vluchteling, vroeg om fondsen te werven – en belangrijker de naoorlogse anti-koloniale oorlogen leidden tot grote stromen nieuwe vluchtelingen en ontheemden.
In 1956 keerde Gerrit Jan van Heuven Goedhart na een lange veld- en bedelreis in Latijns-Amerika vermoeid terug in Genève. Nog datzelfde jaar zou hij in het harnas overlijden. Een vluchtelingenstrijder pur sang verdween voorgoed van het toneel.